KONU BAŞLIĞI: BİLİNMESİ GEREKEN SİYASİ TERİMLER (BÖLÜM 1)
Tüzük: Herhangi bir kurumun ya da kuruluşun ilerleyeceği yolu ve uygulayacağı hükümleri sırasıyla gösteren maddelerin hepsini içeriyor.
Mevzuat: Bir ülkede yürürlükte olan yasa, tüzük, yönetmeliklerin bütününü kapsıyor.
Anayasa: Bir devletin yönetim biçimini belirleyen, yasama, yürütme ve yargı güçlerinin nasıl kullanılacağını gösteren, yurttaşların kamu haklarını bildiren gösteren temel yasaların hepsi. Yani ne yapılması gerektiği hakkında bilgi veren ve bunun uygulanmasını sağlayan bir kurallı kitap olarak adlandırılabilir.
Kararname: Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan hükümet kararı.
Milletvekili: Anayasaya göre millet meclisine seçimle giren milletin temsilcisi, vekili olan kişiler.
Tutanak: Meclis, kurul, mahkeme yerlerinde söylenen sözlerin olduğu gibi yazıya geçirilmesi olayına denir.
Siyaset: Devlet işlerini düzenleme ve yürütme sanatıyla ilgili özel görüş ve anlayış.
Politika: Devletin etkinliklerini amaç, yöntem doğrultusunda düzenleme veya gerçekleştirme esaslarının bütününü içerir.
Tezkere: Bir iş için izin verildiğini bildiren resmi izin belgesi.
Bürokrat: Devlet kurumlarındaki üst düzey yöneticiler
Bürokrasi: Devlet kurumlarında çalışan üst düzey yönetici topluluğu
Darbe: Bir ülkede baskı kurularak, zor kullanılarak veya demokratik yollardan yararlanarak hükümeti istifaya ya da rejim değiştirecek biçimde yönetimi devşirme işidir.
Gensoru: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde başbakana veya bakanlardan birine milletvekilleri tarafından açılan ve sonunda soruşturulması istenilen sorudur.
Sıkıyönetim: Olağanüstü dönemlerde ve durumlarda ülkenin güvenliğinin sağlanması için ordunun yardımıyla gerçekleşen yönetimdir. Sıkıyönetimde sokağa çıkma yasakları ve belli başlı yasaklarla güvenliği sağlamaya çalışılmaktadır.
Veto: Bu sözcük çoğu zaman karşımıza çıkar. Bir yetkinin, bir yasanın, bir kararın yürürlüğe girmesine karşı çıkma hakkı
Divan: Yüksek düzeydeki devlet adamlarının kurduğu büyük meclis
Yasa Tasarısı: Hükümet tarafından hazırlanarak yasalaşması için meclise gönderilen kanun tasarısı, kanun metni gibi içerikler.
Referandum: Halk oylaması demektir.
Kamuoyu: Bir konu hakkında halkın genelinin düşüncesini kapsar.
Kabine: Bakanlar Kurulu, Hükümet
Koalisyon Hükümeti: Birden çok siyasi parti veya grubun ortaklaşa kurduğu hükümet ve yönetin biçimidir. Ortak yönetim diye de adlandırılır.
Açık Oylama:
Genel Kurul'da hangi milletvekilinin ne yönde oy kullandığının (kabul, ret, çekimser) açıkça belli olduğu ve genellikle elektronik cihazla yapılan oylama şeklidir. Kullanılan oylara ilişkin bilgiler Meclis tutanaklarında yayımlanır.
Alt Komisyon:
Komisyonların kendilerine havale edilmiş olan bir işi daha detaylı incelemek amacıyla komisyondaki üye dağılımı dikkate alınarak oluşturulan küçük çalışma gruplarıdır. Alt komisyon metni veya raporu komisyon açısından bağlayıcı olmamakla birlikte uygulamada komisyon tarafından genellikle benimsenmektedir.
Ara Seçim:
TBMM üyeliklerinde boşalma olması halinde yapılan seçimdir. Anayasa gereği, ara seçim her seçim döneminde bir defa yapılır ve genel seçimden 30 ay geçmedikçe ve genel seçimlere 1 yıl kala ara seçime gidilemez. Ancak, bir ilin veya seçim çevresinin TBMM'de üyesi kalmaması halinde boşalmayı takip eden 90 günden sonraki ilk Pazar günü o seçim çevresinde ara seçime gidilir.
Başdanışman:
Genellikle cumhurbaşkanlığı, başbakanlık ve bakanlıklarda görevlendirilen, alanlarında uzmanlaşmış, tanınmış ve ehliyetli kimse.
Başkanlık Divanı:
Milletvekilleri arasından seçilen TBMM Başkanı, 4 başkanvekili, 7 kâtip üye ve 3 idare amirinden oluşan, hem yasama faaliyetlerinde hem de idari işlerin düzenlenmesinde önemli işlevleri bulunan kuruldur. Danışma Kurulunun önerisi ve Genel Kurulun kararıyla kâtip üye ve idare amirlerinin sayıları artırılabilir .
Birleşim:
TBMM Genel Kurulunun belirli bir günde açılan toplantısıdır. Her yasama yılında Genel Kurul toplantıları 1’den başlayarak sırasıyla birleşim numarası alır.
Büyükelçi:
Bir devletin başka bir devletteki en üst düzey temsilcisi, sefirikebir.
Danışma Kurulu:
TBMM Başkanı ile siyasi parti grup başkanvekillerinden oluşan ve çeşitli konularda görüş ve öneri bildiren bir kuruldur. Parti grupları arasında istişare sağlanmasında ve Meclis çalışmalarının düzenlenmesinde önemli görevler üstlenir. Meclis gündemi genellikle her hafta yapılan Danışma Kurulu önerileriyle şekillenmektedir.
Ara Verme:
TBMM'nin çalışmalarını 15 günü geçmemek üzere ertelemesidir.
Erken Seçim:
Herhangi bir nedenle, Anayasa'da öngörülen 4 yıllık seçim dönemi dolmadan yapılan seçimdir. Erken seçim, Meclis'in bu yönde bir karar alması veya Anayasa gereği Cumhurbaşkanı'nın kendisine tanınan seçimlerin yenilenmesini isteme yetkisini kullanması üzerine yapılır.
Esas Komisyon:
Raporu, Genel Kurul görüşmelerinde esas alınan komisyondur. Hangi komisyonun esas komisyon olacağı, tasarı ve tekliflerin TBMM Başkanlığınca komisyonlara havalesi sırasında belirlenir.
Bakan:
Siyasi yönetim bakımından yurdun genel işlerinin bir bölümünü yönetmesi için seçilen kişi.
Esas Numarası:
Kanun tasarı ve teklifleri ile denetim önergeleri ve diğer tezkerelerin niteliklerini ve kayıt sıralarını tanımlamak amacıyla bunlara verilen numaralardır. Örneğin kanun tasarıları “1/…” , kanun teklifleri “2/…” esas numarası alır. Taksim işaretinden sonraki sayı, tasarı ve teklifin kayıt sırasını gösterir. Bu numaralandırmanın amacı, tasnifi ve takibi kolaylaştırmaktır.
Devlet Bakanı:
Bazı resmî kuruluşların yönetimini başbakan adına üstlenen hükûmet üyesi.
